Fryslân-Súdwest

'De Evacué', een Nationale Fietsroute naar de Friese Boeren

Welkom! De fietstocht 'De Evacué' heeft  ons predicaat LCH 2018 SWF ('Leeuwarden Culturele Hoofdstad 2018 Súdwest-Fryslân). De tocht kunt u onderaan deze pagina downloaden of printen (incl GPX mogelijkheid) en tevens is daar een filmpje (3min) opgenomen.

Belangrijke Route-informatie
In verband met de reconstructie van de Afsluitdijk is deze op dit moment gesloten voor fietsers. U dient de laatste twee trajecten daarom aan te passen. Wij adviseren hiervoor 'Rondje Friesland' om te kunnen terugkeren naar Stavoren om vervolgens via Enkhuizen weer naar Amsterdam te kunnen fietsen. 

Over de tocht
'De Evacué' is een meerdaagse,  'pelgrimage' van 7 à 8 dagen (365 km) ter herinnering aan de hongertochten en de noodzakelijke opvang van duizenden evacuees in Friesland tijdens de Hongerwinter in de Tweede Wereldoorlog. Veel mensen uit de Randstad waagden een tocht naar het noorden en het oosten van Nederland en vonden daar hun redding, o.a. in Friesland. Onder hen bevonden zich ook de Kinderevacuees.

Met 'De Evacué' willen wij u de mogelijkheid bieden om een 'pelgrimage' te ondernemen en te beleven, die bijdraagt aan het besef dat voldoende voedsel géén vanzelfsprekendheid is en dat vrijheid voor geen goud te koop is! Het is nog niet zo lang geleden dat de bevolking van Nederland in situaties verkeerde die wij nu dagelijks op TV zien…. Wellicht is uw vader, moeder, oma of opa ook gegaan?....

De Hongerwinter
In de hongerwinter van 1944/45 bestond in de Randstad een grote schaarste aan voedsel en brandstof waardoor twintigduizend Nederlanders omkwamen door de honger en de kou. In deze hongerwinter fietsten of liepen mensen uit de Randstad onder andere richting de 32 km lange Afsluitdijk naar Friesland. Dit was vanwege de controleposten een gevaarlijke route maar voor velen vormde de Afsluitdijk in bezet gebied een levensreddende verbinding.

Een 'ontsluitdijk' tussen de door gebrek aan voedsel geplaagde Randstad en het meer voedselrijke Friesland, die velen redding bracht. In Friesland aangekomen ging men vaak zigzaggend door het land, van plaats naar plaats, om met het beetje geld dat men had, aan eten te komen of om bezittingen te ruilen tegen voedsel. Dergelijke tochten werden 'honger- tochten' genoemd. Veel boeren, binnen en buiten Friesland, gaven ook onderdak aan de mensen die langs trokken en hulp nodig hadden.

Kinderevacuees 
Kinderen uit de Randstad waren extra de dupe van de hongerwinter. Veel gezinnen in de Randstad, die het geluk hadden familie of kennissen in Friesland te hebben, stuurden hun kinderen met allerlei vervoer richting de Afsluitdijk of per boot in een scheepsruim met stro, richting Lemmer of Stavoren, om daar aan te gaan sterken van de ontberingen van de hongerwinter. Later werd dit in georganiseerd verband ondernomen en gingen meer kinderen naar Friesland. Bij alle aandacht voor de gebeurtenissen tijdens herdenkingen in het kader van de Tweede Wereldoorlog, verdient deze groep meer aandacht dan zij tot nu toe, door de jaren heen, gekend heeft. Het is het verhaal van jonge kinderen die weg gingen van huis. Her was waarschijnlijk de eerste keer in hun leven dat zij zonder hun ouders waren. Iets heel anders dan een logeerpartijtje! Weg van het leven dat zij kenden. Het had een enorme impact om van de stad, met zijn honger, naar het platteland te gaan. In oorlogsbrieven treft u nog de diepe emoties aan die gepaard gingen met deze z.g. kinderuitzendingen. Gescheiden van ouders, een nachtelijke reis in het ruim van een vrachtschip, direct daarop een reis op een open wagen, ontluisd, weer op een boerenwagen gezet, naar een vreemd gezin met een andere taal en andere gewoonten. Vaak werden kinderen uit één gezin ven elkaar gescheiden en bij verschillende gastgezinnen onder gebracht. Verdrietige taferelen! Een enorme heimwee! En bovenal, de onzekerheid over hoelang ze daar zouden blijven en of zij hun ouders ooit nog terug zouden zien. In ieder geval: 'Until its over'. 

Aangrijpend verhaal 
Aangrijpend was de gebeurtenis van een schip met 100 baby’s aan boord, dat in het donker op weg naar Stavoren uit de vaargeul raakte. De baby’s waren zodanig verzwakt dat ze waarschijnlijk nog een korte tijd te leven zouden hebben als er geen voedsel en verzorging zou zijn. Aan hun nek een kaartje met hun naam er op. De eerste nacht waarop het schip in de vaargeul vastliep, overleden 20 van de 100 baby´s. Het schip moest terugkeren naar Enkhuizen waar de dorpsomroeper de Enkhuizenaren opriep hulp te bieden. Velen gaven daaraan gehoor. Uit de huizen kwamen mensen met kinderwagens en de baby’s werden opgevangen, tussen warme kruiken gelegd en er werd verdunde melk tussen hun lippen gedruppeld. Toen het transport verder wilde was géén van de opvangende moeders nog bereid om de baby's die zij onder hun hoede hadden genomen, af te staan. Alle baby’s bleven in Enkhuizen. Na de oorlog gingen de kinderen terug naar hun ouders.

Route ‘De Evacué’
De Evacué' start bij Amsterdam Centraal en gaat vanaf daar met de veerpont over het IJ. De fietstocht gaat vervolgens richting Monnickendam en Volendam richting Hoorn en Enkhuizen. Vervolgens gaat u met de veerboot 'Bep Glasius' naar Stavoren. Vanaf Stavoren voert de Evacué u zigzaggend, ter herinnering aan de hongertochten, door het Nationaal Landschap Zuidwest-Friesland. Een route langs meren, door bossen en weilanden, steden en dorpen, richting de Afsluitdijk. Bij dit icoon kan een bezoek worden gebracht aan het aanwezige Kazemattenmuseum. U vervolgt de tocht over de Afsluitdijk (op zich al een hele belevenis) terug via Medemblik naar Amsterdam, het start- en eindpunt van De Evacué. Door fietsspaden uit te zoeken en deze te koppelen, is 'De Evacué' met recht één van de meest bijzondere Fietsroutes van Nederland.
'De Evacué' is het resultaat van een samenwerkingsverband tussen VVV Waterland van Friesland, FryslanSudwest en Route.nl. Bijzondere dank is verschuldigd aan Route.nl/Falkplan die haar cartografie-software heeft aangepast om deze bijzondere tocht in combinatie met de boottocht Enkhuizen-Stavoren mogelijk te maken. 

Met behulp van onderstaande knoppen kunt u de gehele tocht bij www.route.nl downloaden en printen. Ook kunt u  
de GPX coördinaten downloaden voor uw smartphone. Dit kan ook met een handige QR-code. Omwille van de duidelijkheid (schaal) van het kaartmateriaal bieden wij de tocht ook in onderdelen aan. Tenslotte kunt u de tocht ook als rondrit van 155 km in Friesland downloaden. Deze tocht is in 2 à 3 dagen te doen.  Deze tocht biedt tevens de mogelijkheid om de tocht te ondernemen vanuit Leeuwarden Culturele Hoofdstad 2018. Hiervoor zijn een aantal transitiepunten opgenomen: treinstation IJlst,  Workum, Hindeloopen en Stavoren. U kunt ook met behulp van de transitiepunten een bezoek brengen aan het Fries Verzetsmuseum (zie boven).  

Met behulp van onderstaande knoppen kunt u bij route.nl | Falkplan een keuze maken uit  respectievelijk de Nationale Route 'De Evacue" of de 'Rondrit door Friesland' of onderdelen van de Nationale Route:

         

Kijk hier voor Tips voor de Evacuë fietstocht

Onderstaande videoproductie geeft een beleving weer van deze thematocht.

Nationale Fietsroute 'De Evacué' is mogelijk gemaakt door: